14 listopada – Światowy Dzień Cukrzycy

14 listopada obchodzimy Światowy Dzień Cukrzycy. Data nie jest przypadkowa, gdyż 98 lat temu odkryto hormon insuliny.

Cukrzyca jest jedną z najczęściej występujących chorób przewlekłych, stanowi ogromny problem zdrowotny i ekonomiczny wielu krajów. Nazywana jest pierwszą niezakaźną epidemią na świecie. Jest zdecydowanie chorobą cywilizacyjną, rozwiniętą przez zaniedbania zdrowotne i żywieniowe. Szacuje się, że 422 milionów osób na całym globie choruje na cukrzycę, z czego 179 milionów, to osoby u których choroba jeszcze nie została zdiagnozowana.Rozpowszechnienie cukrzycy sięga w Polsce 9,5%, natomiast nadwagi (która jest czynnikiem ryzyka choroby) – 64%.

Garść ciekawostek:

  • co 11 dorosły na świecie ma zdiagnozowaną cukrzycę,
  • 1 na 4 osoby powyżej 60. roku życia w Polsce ma stwierdzoną cukrzycę,
  • co 6 sekund umiera osoba z powodu cukrzycy i jej konsekwencji,
  • liczba osób na świecie chorujących na cukrzycę wzrosła z 108 mln w 1980 roku, do 422 mln w 2014 roku,
  • całkowita liczba osób chorujących na cukrzycę na świecie zwiększyła się ponad 3,5-krotnie w ciągu ostatnich 35 lat,
  • Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że do 2030 roku cukrzyca będzie siódmą z najczęstszych przyczyn zgonów na świecie,
  • konwencjami zdrowotnymi cukrzycy mogą być: retinopatia, nefropatia, zmiany miażdżycowe.

Co to jest cukrzyca?

Cukrzycą określa się schorzenie metaboliczne, które wynika z nieprawidłowej przemiany węglowodanów w organizmie. Przyczyną tego stanu jest zaburzona produkcja insuliny – hormonu, który odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Wytwarza go trzustka, a właściwie komórki β wysp Langerhansa. Głównym zadaniem insuliny jest obniżenie poziomu glukozy we krwi, a także dostarczenie cukru do komórek obwodowych ciała.

Jeżeli insulina wydzielana jest w zbyt małej ilości, dochodzi do podwyższenia stężenia glukozy we krwi. Stan ten określany jest jako hiperglikemia. Bardzo często jest podstawą do rozpoznania cukrzycy.

Jakie są rodzaje cukrzycy? Podstawowe typy to:

cukrzyca typu 1 (cukrzyca insulinozależna) – szacuje się, że stanowi ok. 10% przypadków zachorowań na cukrzycę. Schorzenie wykrywane jest zazwyczaj u dzieci, młodzieży i dorosłych do 30 roku życia. Co ważne, choroba pojawia się nagle i rozwija dość szybko. Główna przyczyna cukrzycy typu 1 to zniszczenie komórek β trzustki przez przeciwciała produkowane przez organizm;

cukrzyca typu 2 (cukrzyca insulinoniezależna) – dotyczy ok. 90% chorych na cukrzycę. Pojawia się najczęściej po 40 roku życia, choć bywa diagnozowana również u osób młodych. Choroba rozwija się stosunkowo wolno, w związku z czym początki cukrzycy są trudne do rozpoznania. Za główne przyczyny cukrzycy typu 2 uznaje się zaburzone wydzielanie insuliny wynikające z czynników genetycznych, a także insulinooporność będącą skutkiem uwarunkowań genetycznych lub trybu życia;

cukrzyca ciążowa – jej pierwsze symptomy pojawiają się dopiero w ciąży. Cukrzyca ciężarnych rozpoznawana jest najczęściej między 24 a 28 tygodniem ciąży, zanika zazwyczaj po porodzie. Nie należy jej jednak lekceważyć, ponieważ nieleczona może doprowadzić do wielu groźnych powikłań.

Jakie są objawy cukrzycy?

Jak rozpoznać cukrzycę? Wszystko zależy od typu choroby, ponieważ poszczególne jej odmiany mogą dawać nieco inne symptomy.

Za objawy cukrzycy typu 1 uznaje się:

  • nadmierne pragnienie,
  • częste oddawanie moczu,
  • zmęczenie objawiające się ciągłą sennością,
  • tendencja do nawracających infekcji,
  • obniżona aktywność psychofizyczna,
  • rozdrażnienie i rozkojarzenie,
  • utrata masy ciała.

Podstawowe objawy cukrzycy typu 2 to:

  • wzmożona potrzeba przyjmowania płynów,
  • tendencja do infekcji, zwłaszcza układu moczowo-płciowego,
  • wielomocz,
  • osłabienie organizmu,
  • napady głodu,
  • nieuzasadnione chudnięcie.

Leczenie cukrzycy – główne elementy

Edukacja: ważne jest, aby jak najlepiej poznać swoją chorobę i nauczyć się jak postępować z nią na co dzień.

Dieta: coraz częściej zamiast o „diecie” mówimy o zdrowym żywieniu. Jak się przekonasz, zalecenia dla chorego na cukrzycę są podobne jak dla osób zdrowych. Osoba chora powinna nauczyć się kilku dodatkowych zasad m.in., jak różne spożywane produkty żywnościowe wpływają na stężenie glukozy we krwi. Dowiedz się, czy możesz odbyć szkolenie u dietetyka, który nauczy Cię podstaw zdrowego żywienia w cukrzycy.

Aktywność fizyczna chorych na cukrzycę, wpływa korzystnie na wrażliwość na insulinę, kontrolę stężenia glukozy we krwi, profil lipidowy oraz sprzyja redukcji masy ciała. Zalecenia dotyczące różnych form aktywności fizycznej mogą się różnić zależnie od typu cukrzycy, występowania powikłań i innych chorób towarzyszących. Przed rozpoczęciem programu ćwiczeń trzeba ustalić z lekarzem diabetologiem m.in.: które ćwiczenia są przeciwwskazane, przy jakich stężeniach glukozy we krwi można rozpocząć ćwiczenia, jaka pora dnia jest najlepsza i jak zapobiegać niedocukrzeniom.

Samokontrola: Badanie stężenia glukozy we krwi w warunkach domowych (przy użyciu glukometru i pasków testowych) umożliwia ocenę wyrównania cukrzycy na co dzień. Ustal z lekarzem plan badań, o jakich porach i jak często je wykonywać, jakie powinny być Twoje docelowe wartości stężenia glukozy we krwi, jak postępować w przypadku za wysokich wartości (hiperglikemii) i niedocukrzenia (hipoglikemii) i jak im zapobiegać. Inne elementy samokontroli to m.in.: właściwa pielęgnacja i codzienne oglądanie stóp, badanie ciśnienia tętniczego, kontrola masy ciała, prowadzenie zeszytu samokontroli itd.

Doustne leki przeciwcukrzycowe: u chorych na cukrzycę typu 2 obok diety stosuje się leki doustne. Obecnie jest kilka grup tych leków, o różnych mechanizmach działania i lekarz dobierze właściwy dla Ciebie lek (leki). Zwykle na pewnym etapie choroby osoby z cukrzycą typu 2 będą wymagały podawania insuliny.

Insulinoterapia: są różne rodzaje insulin i jest wiele schematów ich podawania – lekarz wybierze ten, który jest dla danego chorego najlepszy. Insulina jest wstrzykiwana za pomocą wstrzykiwacza („pena”) lub podawana za pomocą pompy insulinowej.

Liczne badania potwierdzają, że zmiana stylu życia związana z dietą opartą na Zasadach Zdrowego Żywienia oraz regularną aktywnością fizyczną to niezmiernie istotne narzędzie w walce z cukrzycą. Pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania oraz redukuje zagrożenia związane jej powikłaniami. Promocja zdrowego sposobu żywienia i zwiększenie aktywności fizycznej to podstawowa metoda nie tylko profilaktyki, ale również leczenia cukrzycy.

Przypominamy, że w ZLO Podwale (ul. Nosala 5) funkcjonuje Poradnia Diabetologiczna oraz Poradnia Promocji Zdrowia, gdzie możecie Państwo uzyskać pomoc w chorobie cukrzycowej.