Pomyśl o sercu

14 lutego, obok popularnych Walentynek, obchodzimy dzień wiedzy o wrodzonych wadach serca. Problemie, z którym rodzi się średnio 10 dzieci w Polsce każdego dnia. Równocześnie choroby serca i układu krążenia to najczęstsza przyczyna zgonów Polaków. Warto tego dnia pomyśleć zatem o sercu – najciężej pracującym w naszym ciele mięśniu, który nigdy nie odpoczywa…

Co warto o wiedzieć o wrodzonych wadach serca?

To jedne z najczęstszych wrodzonych chorób u dzieci. Blisko 1% noworodków w Polsce (3500 tysiąca dzieci rocznie) rodzi się z wadami serca, z czego połowa z nich wymaga interwencji chirurgicznej w pierwszym roku życia. Każdego dnia w Polsce na świat przychodzi ok 10 dzieci z wrodzoną wadą serca. Najczęściej spotyka się u wcześniaków oraz noworodków z niską masą urodzeniową.

 Grupy ryzyka

Do tej pory nie udało się jednoznacznie ustalić przyczyn wrodzonych wad serca. Specjaliści uparują się ich źródła w wielu czynnikach – jak uwarunkowania genetyczne czy środowiskowe. Ryzyko wzrasta w rodzinach ze zdiagnozowanymi już wadami serca, szczególnie, gdy dotyczą one matki lub wcześniej urodzonych dzieci. Czynnikiem ryzyka są również obciążenia w rodzinie chorobami genetycznymi (jak zespół Downa, Turnera i inne). Na wrodzone choroby serca bardziej narażone są również dzieci, których matki chorują na cukrzycę, fenyloketonurię lub choroby układowe tkanki łącznej.  Niebezpieczne są także choroby wirusowe, z którymi kobiety zmagały się w czasie ciąży np. różyczka, opryszczka czy cytomegalia. Większe prawdopodobieństwo wystąpienia tego rodzaju wad spotykamy również u dzieci, które w życiu płodowym narażone były na działanie spożywanego przez ich matki alkoholu, zażywanych narkotyków i wypalanych papierosów. Niebezpieczne są również niektóre leki zażywane przez kobiety w okresie ciąży np. leki przeciwpadaczkowe, antybiotyki, leki immunosupresyjne lub niektóre preparaty hormonalne.

Wczesna diagnostyka

Serce płodu powinno być kontrolowane podczas każdego badania ultrasonograficznego u kobiet w okresie ciąży. Dokładna ocena stanu serca jest zazwyczaj możliwa podczas drugiego USG ciężarnej wykonywanego miedzy 18 a 22 tygodniem ciąży. W trakcie tego badania lekarz powinien skontrolować: położenie serca, obraz czterech jam serca, obraz trzech naczyń w śródpiersiu oraz odejście aorty i tętnicy płucnej jak również rytm serca. Jeżeli w badaniu uwidoczniony zostanie nieprawidłowy obraz serca, zaburzenia rytmu, inne wady płodu, lub jeśli kobieta należy do tzw. grupy ryzyka powinna otrzymać skierowanie do kardiologa prenatalnego. Kardiolog prenatalny podczas takiej wizyty potwierdzi lub wykluczy wadę serca oceniając nie tylko jego budowę, ale również funkcje i wydolność układu krążenia. To również moment na przedstawienie rodzicom ewentualnej możliwości leczenia.  Trzeba równocześnie  pamiętać, że niektórych wad nie można jednak rozpoznać w okresie życia płodowego, dlatego kluczowa jest stała opieka medyczna nad noworodkiem.

 Nie tylko wady wrodzone

Wrodzone wady serca to jedynie ułamek chorób związanych z sercem i układem krążenia.  Większość z nich – jak niewydolność serca, czy zawały, pojawiają się w dorosłym życiu. Objawy chorób serca mogą pojawić się nagle lub narastać powoli przez lata. Choroby serca należą do tych, które w większości przypadków sprowadzamy na siebie sami. Sercu szkodzi stres, zwłaszcza częsty i długotrwały oraz niehigieniczny tryb życia – brak aktywności fizycznej i zła dieta, wysoki poziom cukru i cholesterolu we krwi, nadmiar rozmaitych używek (alkoholu, papierosów itp.). Trzeba pamiętać,. że serce to najciężej pracujący mięsień, który nigdy nie odpoczywa, dlatego należy o nie dbać. Niestety choroby serca i układu krążenia są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Z powodów kardiologicznych umiera co drugi Polak. (jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce z przyczyn kardiologicznych umiera rocznie ok. 175 tys. osób, co stanowi ok. 46 proc. wszystkich zgonów).Równocześnie eksperci twierdzą, że większości z nich można zapobiec. Aby było to jednak możliwe, potrzebne jest profilaktyka i w razie konieczności odpowiednie leczenie.

Co powinno zaniepokoić? Wyróżniamy różne choroby serca, niosące za sobą różne objawy, jednak kilka specyficznych z nich powinno nas zaniepokoić i skłonić do konsultacji lekarskiej. Nalezą do nich: duszności, zmęczenie omdlenia, obrzęki, zasinienie skóry i bóle w klatce piersiowej, szczególnie jeśli obserwujemy więcej niż jeden objaw równocześnie.