Zapalona wątroba

Wątroba, to jeden z najważniejszych organów, pełniący setki istotnych funkcji. 28 lipca obchodzimy Światowy Dzień WZW, czyli wirusowego zapalenia wątroby – schorzenia bardzo groźnego, któremu często można przecież zapobiec.

Obecnie znamy pięć typów wirusowego zapalenia wątroby: WZW A, WZW B, WZW C , WZW D i WZW E. Wszystkie one mają różne pochodzenie, przebieg, profilaktykę i leczenie.

WZW A
WZW typu A, wywoływane przez wirusa HAV, to tzw. żółtaczka pokarmowa, zwana także chorobą brudnych rąk, na którą zachorowalność od dwóch lat dynamicznie wzrasta. O ile w latach 2012 – 2016 w województwie śląskim mieliśmy do czynienia z pojedynczymi przypadkami w skali roku, już w roku 2017 odnotowano ich 547, a w bieżącym (stan na 15 lipca) 399. Trzeba pamiętać, ze zakażenie WZW typu A powoduje silne stany zapalne i może doprowadzić do trwałego uszkodzenia wątroby, a szczególnie niebezpieczne jest dla seniorów.
Do zakażenia może dojść poprzez spożycie skażonego pożywienia (np. nieumytych owoców) lub skażonej wody (to podstawowa droga zakażenia), w tym kostek lodu. Zaraźliwy jest także kontakt bezpośredni z zakażonym człowiekiem (np. przeniesienie wirusa poprzez nieumyte po wyjściu z toalety ręce) oraz kontakty seksualne. Jak podkreśla Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach, podstawą w zapobieganiu zakażeniom jest przestrzeganie zasad higieny, także przy przygotowywaniu i spożywaniu posiłków. Brak jest specyficznego leczenia WZW A. Dostępna jest natomiast skuteczna szczepionka, która zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych zalecana jest szczególnie osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej i pośredniej endemiczności zachorowań oraz osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeń służących temu celowi,  dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz młodzieży, które nie chorowały na WZW typu A.
Wirus wylęga się w organizmie od 15 do 50 dni (średnio ok. 30 dni). Po tym czasie pojawiają się objawy choroby, choć czasami zakażenie przechodzi się bezobjawowo. Dzieje się tak u 90 proc. dzieci do 5. roku życia. Osoby dorosłe chorują pełnoobjawowo, a symptomy choroby są nasilone (ryzyko ciężkiego przebiegu WZW A wzrasta wraz z wiekiem). Tydzień przed pojawieniem się pełnej postaci choroby mogą wystąpić tzw. objawy zwiastunowe – grypopodobne i dyspeptyczne (nudności, biegunka). Następnie pojawia się najbardziej charakterystyczny i widoczny objaw choroby – żółtaczka (zżółknięcie skóry i twardówek oczu), której może towarzyszyć powiększenie wątroby. Dzieje się tak, ponieważ w organizmie zwiększa się poziom żółtego barwnika – bilirubiny. Żółtaczka znika po około miesiącu.
W przypadku podejrzenia WZW A wykonuje się badania krwi. Niestety nie ma leku, który przyspieszyłby eliminację wirusa z organizmu, ale dostępna jest skuteczna szczepionka. Choroba ustępuje zazwyczaj samoistnie w ciągu maksymalnie sześciu miesięcy. Trzeba jednak pamiętać, że często ma groźne powikłania, jak cholestaza (zastój żółci, żółtaczka cholestatyczna), anemia aplastyczna (aplazja szpiku), ostra niedokrwistość hemolityczna czy nadostre zapalenie wątroby, które mogą nawet doprowadzić do śmierci, dlatego naprawdę warto się zaszczepić.
O żółtaczce pokarmowej pisaliśmy już wcześniej, więcej przeczytasz tu: https://zlo-jaworzno.pl/czyste-rece-zdrowe-cialo/ oraz tu: https://zlo-jaworzno.pl/uwaga-na-zoltaczke/ 

 WZW B
Wirusowe zapalenie wątroby typu B, zwane żółtaczką wszczepienną, to choroba zakaźna wywoływana przez wirus HBV. Przenosi się on poprzez krew, okołoporodowo oraz przez kontakty seksualne. Do zakażenia wirusem HBV może dojść nie tylko, jak często się uważa, w placówkach medycznych, ale także u kosmetyczki, fryzjera, w salonie tatuażu czy też podczas akupunktury.
W Polsce na WZW typu B co roku zapada około 1500 osób, szacuje się również, że ok. 500 tysięcy Polaków jest nosicielami tego wirusa. Przeciw WZW typu B – podobnie jak temu typu A – można się zaszczepić.
Pierwsze objawy – tzw. objawy zwiastunowe – wirusowego zapalenia wątroby typu B nie wyróżniają się niczym szczególnym. Zazwyczaj, podobnie jak w przypadku zakażenia żółtaczką typu A, przypominają objawy grypy i towarzyszy im ból mięśni, stawów, wysoka temperatura, ogólne osłabienie oraz zmęczenie. Ponadto pojawiają się dolegliwości w postaci bólu brzucha, nudności, wymiotów czy brak apetytu wynikające z powiększenia się wątroby.
Rozpoznanie wirusowego zapalenia wątroby typu B opiera się na wywiadzie lekarskim oraz wykonywaniu badań dodatkowych – głównie badań krwi. Nieleczone lub niewłaściwie monitorowane zapalenie typu B (podobnie jak typu C) prowadzi do zaawansowanej marskości wątroby i innych komplikacji, w tym nawet raka wątroby i niewydolności tego organu. Leczenie polega na zahamowaniu namnażania wirusa, tak, aby organizm umiał sobie z nim poradzić.

 WZW C
Zapalenie wątroby typu C wywoływane jest przez wirus HCV. Wirus ten jest bardzo niebezpieczny, ponieważ zakażenie często nie daje żadnych objawów i zapalenie ostre przechodzi w postać przewlekłą, która w konsekwencji prowadzi do marskości wątroby oraz nowotworu. Niestety nie istnieje szczepionka, która mogłaby zapobiec zachorowaniu. Zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu C szerzy się pozajelitowo drogą krwiopochodną, a także przez zabiegi medyczne przeprowadzone za pomocą niesterylnego sprzętu. Możliwe jest również zakażenie w wyniku kontaktów seksualnych, ale w znacznie mniejszym stopniu niż przy HBV. Dawniej do zakażenia dochodziło głównie podczas transfuzji krwi, ale obecnie w krajach rozwiniętych ta droga ma znaczenie minimalne, ponieważ dawcy krwi są badani na obecność wirusa. Na zarażenie tym wirusem szczególnie narażeni są pracownicy służby zdrowia, narkomani, osoby po transfuzji krwi, u których przetaczano krew bądź preparaty krwiopochodne przed rokiem 1992, osoby wielokrotnie hospitalizowane, po zabiegach chirurgicznych, po endoskopii oraz dializowane. Do zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu C może dojść również przez przeniesienie wirusa z matki na płód. Podstawowym badaniem są, podobnie jak w przypadku WZW A i B tzw. próby wątrobowe (z krwi), czyli określenie aktywności we krwi transaminaz ALT i AST (enzymów wytwarzanych przez wątrobę), a następnie, przy niepokojącym wyniku – pogłębiona diagnostyka materiału genetycznego wirusa. Objawy WZW typu C obserwuje się jedynie u około jednej trzeciej zakażonych i należą do nich zmęczenie, trudności z koncentracją, niepokój, depresja, bóle stawowo-mięśniowe oraz swędzenie skóry. Bardzo rzadkim objawem zakażenia jest zażółcenie skóry i białkówek oczu. Chorzy na WZW typu C poddawani są farmakoterapii. Najnowsza forma leczenia, która w Polsce dostępna jest od 1 lipca 2015 roku, podnosi szanse chorych na wyzdrowienie do 90 a nawet 100 proc.

 WZW D
Zakażenie wirusem HDV jest możliwe tylko w przypadku wcześniejszego zakażenia wirusem B lub jest to tzw. koinfekcja, czyli równoczesne zakażenie obu typami wirusa. HDV jest rozpowszechniony na całym świecie, jednak istnieją regiony, gdzie ryzyko zakażenia jest większe. Zaliczyć do nich można m.in. Egipt, Kenię, Chiny, Kolumbię, Wenezuelę i Rumunię. W Polsce zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu D należy do rzadkości.
Drogi zakażenia WZW typu D są analogiczne do tych opisanych powyżej dla wirusa typu B. Objawy równoczesnego zakażenia wirusem B i D są takie, jak ostrego wirusowego zapalenia wątroby typu B. W diagnostyce wykorzystuje się przeciwciała anty-HDV. Zapobieganie zakażeniu wirusem typu B jest również profilaktyką zakażenia typem D.

 WZW E
W Polsce zanotowano do tej pory tylko kilka przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu E i wszystkie z nich były zakażeniami nabytymi w krajach endemicznego występowania tego wirusa (środkowa i południowo-wschodnia Azja). Jest to zakażenie przenoszone drogą pokarmową i sprzyjają mu złe warunki sanitarne. Objawy i zalecenia dla pacjentów są takie same, jak w przypadku ostrego WZW A. Infekcje potwierdza się badaniem przeciwciał anty-HEV w surowicy krwi. Wybierając się do państw azjatyckich należy pamiętać o przestrzeganiu higieny, a w szczególności spożywaniu jedzenia i piciu wody tylko z pewnego źródła.

Pamiętaj:

Przed WZW typu A i B skutecznie zabezpieczają szczepienia ochronne. Pełny, wykonany w prawidłowych odstępach cykl szczepień zabezpiecza nas, w myśl obecnego stanu wiedzy, na całe życie. Nie ryzykuj, zaszczep się!

 Zespół Lecznictwa Otwartego w Jaworznie pracuje w oparciu o najwyższe standardy higieniczno-sanitarne mające na celu przerywanie dróg przenoszenia się wirusa zapalenia wątroby.