Dna moczanowa pod specjalnym nadzorem ZLO

Dna moczanowa czyli podagra lub skaza moczanowa (diathesis urica), jest chorobą ogólnoustrojową. Przyczyną choroby jest wysokie stężenie kwasu moczowego we krwi czyli tzw. hiperurykemia, powstała na skutek zaburzeń przemiany materii. Kwas moczowy powstaje w wyniku rozkładu puryn. Związki te są składnikami materiału genetycznego znajdującego się w każdej komórce. Wysokie stężenie kwasu moczowego powoduje wytrącanie się kryształków moczanu sodu w płynie stawowym oraz innych tkankach i narządach. Odkładaniu się kryształków moczanu sodu towarzyszą reakcje zapalne, dające dokuczliwe objawy takie jak: obrzmienie, zaczerwienienie, rozgrzanie, ból kończyn górnych lub dolnych, a także upośledzenie czynności ruchowych. Proces odkładania się kryształów kwasu moczowego może trwać latami. Chorobę można rozpoznać, gdy wystąpią silne bóle stawów pojawiające się najczęściej w nocy. W 80% przypadków choroba dotyczy stawu proksymalnego palucha. Jest on ekstremalnie opuchnięty, zaczerwieniony, gorący i bardzo wrażliwy.

Czynniki, które predysponują do pojawienia się dny moczanowej możemy podzielić na dwie grupy:

– Czynniki niemodyfikowalne czyli takie, na które pacjenci nie mają wpływu: są to czynniki genetyczne, wiek (częściej występuje u osób starszych) i płeć (tu znacznie większą grupę stanowią mężczyźni);

– Czynniki modyfikowalne:

• hiperlipidemia – podwyższony poziom lipidów we krwi czyli cholesterolu i trójglicerydów,
• spożywanie pokarmów bogatopurynowych – to one właśnie rozkładają się do kwasu moczowego,
• nadwaga i otyłość,

• alkoholizm.

Celem leczenia dny moczanowej jest zminimalizowanie wystąpienia ostrych napadów oraz zapobieganie powikłaniom choroby. Modyfikacja stylu życia poprzez wprowadzenie odpowiedniej diety oraz aktywności fizycznej pozwoli na ograniczenie leczenia farmakologicznego i skuteczną profilaktykę w leczeniu dny moczanowej – mówi Agnieszka Sędzielowska, dietetyk ZLO pracujący w Poradni Promocji Zdrowia.

ZASADY ŻYWIENIA PRZY DNIE MOCZANOWEJ:

1. Dieta w dnie moczanowej powinna zawierać mało tłuszczu, a więcej węglowodanów, ponieważ węglowodany wzmagają wydalanie moczanów wraz z moczem, natomiast tłuszcze powodują wchłanianie zwrotne tych związków w kanalikach nerkowych.

2. Potrawy powinny być łagodne, niepikantne, głównie: gotowane, duszone bez obsmażania i pieczenia, mięso powinno gotować się w dużej ilości wody.

3. Aby nie doprowadzić do niedoborów składników odżywczych, pomimo dużych ograniczeń w diecie, pożywienie powinno być pełnowartościowe, urozmaicone i różnorodne.

4. Napoje alkoholowe dozwolone są tylko w niewielkich ilościach i tylko okazjonalnie, po uzgodnieniu z lekarzem prowadzącym.

5. Spożycie soków powinno być ograniczone.

6. Należy stosować jedynie dodatki do chleba o niskiej kaloryczności i małej zawartości puryn. Zaleca się stosowanie: warzyw, ziół, owoców, twarogu z chrzanem. Wskazany jest pełnoziarnisty chleb z różnymi rodzajami masła (z ziołami, czosnkiem, papryką, z ogórkami, z pietruszką, z koperkiem, cebulą). Należy wyłączyć z diety wędliny.

7. Należy nie przekraczać 100g mięsa dziennie (w tym jego przetworów).

8. Zamiast wywaru z mięsa stosować bulion warzywny, który praktycznie wcale nie zawiera puryn.

9. Ostatni posiłek powinien być spożyty na 4-6 godzin przed snem, gdyż zatrzymywanie kwasu moczowego zwiększa się w godzinach nocnych.

10. Dopuszcza się jedzenie grzybów kurek ponieważ, w przeciwieństwie do innych grzybów, należą do produktów ubogich w puryny.

11. 60% pacjentów z dną moczanową to osoby otyłe, stąd ich dieta powinna być niskoenergetyczna. Odchudzanie chorych na dnę musi być przeprowadzone jednak bardzo ostrożnie, bowiem głodzenie może być przyczyną napadu choroby.

12. Zaleca się picie wody, słabych naparów herbat, kompotów, a w okresie napadów chorobowych, picie wód alkalicznych. Picie wody powoduje wzrost wydalania kwasu moczowego z moczem oraz zapobiega tworzeniu się kamieni w nerkach. Przyczyną powstawania kamieni moczanowych – poza dużym wytwarzaniem kwasu moczowego jest nadmierne zagęszczenie moczu i jego kwasowe pH (około 5,0). Dlatego ważne jest, szczególnie u osób z kamicą moczową, spożywanie dużej ilości płynów, równomiernie w ciągu dnia (około 3 litry/dobę), z czego około 1 litr przypadałby na wypicie bezpośrednio przed snem i w ciągu nocy. Pacjentom zaleca się najczęściej picie:
• wody niskomineralnej (poniżej 150mg/dl wartość podana na etykiecie lub na butelce),

• mleka – jeśli dobrze je tolerują,

• niesłodzonych kompotów z jabłek, wiśni, czereśni.

Odwodnienie sprzyja wytrącaniu się kryształków moczanu sodu!
Ilość wody, którą należy wypijać dziennie można obliczyć na podstawie wzoru:

(waga ciała w kg/10) x 0,3 litra = ilość wody dziennie

Badania niemieckie wykazały, że najlepsze efekty w leczeniu kamicy moczanowej uzyskano po zastosowaniu diety mleczno – jajeczno – wegetariańskiej. Redukcja krystalizacji kwasu moczowego wyniosła wówczas 93%.

Badania dowiodły również, że kwas foliowy może pomóc obniżyć stężenie kwasu moczowego we krwi pacjentów. Dzieje się tak ponieważ kwas foliowy blokuje oksydazę ksantynową. Jest to enzym niezbędny do produkcji kwasu moczowego. Gdy w organizmie jest duże stężenie kwasu foliowego powstaje mniej kwasu moczowego. Kwas foliowy jest niezastąpiony nie tylko w prewencji napadów dny, ale również jest bardzo pomocny w trakcie trwania napadu. Należy jednak wiedzieć, iż kwas foliowy nie jest dla wszystkich. Nie mogą go przyjmować pacjenci przyjmujący leki przeciwpadaczkowe, gdyż może to źle wpłynąć na ich skuteczność. Zalecane dawki kwasu foliowego wynoszą od 10 – 40 mg, jak widać są one bardzo duże dlatego ich stosowanie należy skonsultować z lekarzem. W przyjmowaniu kwasu foliowego należy pamiętać o możliwościach pojawienia się niedoborów witaminy B12, dlatego zarówno dieta jak i suplementacja musi uwzględniać tą zależność.

Literatura:

K. Kokurewicz: Dna moczanowa. Poradnik dla pacjenta.

L. Pachocka, M. Jarosz: Dna moczanowa