Rak? Reaguj jak najszybciej!

Większość chorób nowotworowych, wcześnie zdiagnozowana i leczona, jest uleczalna. Niestety, pomimo akcji i kampanii społecznych rak jest drugą przyczyną zgonów w Polsce. Jego największym sprzymierzeńcem jest strach, a największym przeciwnikiem – profilaktyka, dlatego warto z niej korzystać.

Ze względu na wielość rodzajów nowotworów i narządów, w których mogą one powstać, trudno o wskazanie konkretnych, typowych, objawów. Z pewnością do wizyty u lekarza powinny skłonić nas niekojące objawy jak: np. ślady krwi w stolcu, powiększenie obwodu brzucha, biegunki, zaparcia, utrata masy ciała, uporczywy kaszel, wyczuwalny albo widoczny guzek w skórze, pod skórą, w piersi, na szyi itd. Co istotne, objawy te, nawet jeśli nie są związane z chorobami nowotworowymi, już same w sobie  wymagają konsultacji lekarskiej.

Przypominamy,  że jednym z najlepszych metod wczesnego wykrywania nowotworów lub chorób, które poprzedzają rozwój nowotworu  jest profilaktyka – tj. regularne okresowe wizyty u lekarza rodzinnego oraz, w razie konieczności, u lekarzy specjalistów. Warto korzystać również z badań przesiewowych. Programy badań przesiewowych realizowanych obecnie w Polsce mają na celu wczesne wykrycie: raka piersi (mammografia i ew. dodatkowe badania USG – programem objęte są kobiety od 50. roku życia), raka szyjki macicy (cytologia – dorosłe kobiety, minimum raz na 3 lata) i raka jelita grubego (kolonoskopia – kobiety i mężczyźni po ukończeniu 50 roku życia).

W Zespole Lecznictwa Otwartego działa szybka ścieżka onkologiczna (SSO), w ramach której pacjenci otrzymują karty DILO (karty diagnostyki i leczenia onkologicznego).  W ZLO pacjenci mogą liczyć na diagnostykę podstawową w ramach POZ (podstawowej opieki zdrowotnej) oraz diagnostykę wstępną oraz podstawowe leczenie w poradniach specjalistycznych.

W ramach szybkiej ścieżki diagnostycznej rolą lekarza POZ jest stwierdzenie podejrzenia nowotworu – a lekarza specjalisty (w poradniach specjalistycznych i szpitalach) stwierdzenie i leczenie nowotworów złośliwych. Oznacza to, że pacjent po wykonaniu podstawowych badań zleconych przez lekarza POZ, w przypadku podejrzenia nowotworu jest kierowany  – już z wystawioną kartą DILO – do odpowiedniego, w zależności od podejrzenia, lekarza specjalisty (np. onkologa, chirurga, ginekologa, urologa, laryngologa czy pulmonologa) na badania diagnostyczne.

Lekarze POZ (rodzinni) inicjują ścieżkę diagnostyki, prowadzą diagnostykę podstawową, wystawiają kartę diagnostyki i leczenia oraz prowadzą długofalową, stałą opiekę po zakończeniu leczenia onkologicznego. W ramach POZ pacjenci z podejrzeniem nowotworu liczyć mogą na rozszerzony zakres badań diagnostycznych  – jak badania laboratoryjne diagnostykę USG oaz spirometrię.

Pomocnym wskaźnikiem w diagnozowaniu nowotworów są tzw. markery nowotworowe. Są to substancje, których obecność albo ich zwiększone stężenie w organizmie wiąże się z rozwojem nowotworu. Trzeba jednak pamiętać, że markery  stanowią jedynie  jeden z elementów oceny zdrowia pacjentów i nie mogą być traktowane jako jedyna wytyczna. Pełną diagnozę postawić może jedynie lekarz.

W Zespole Lecznictwa Otwartego wykonać można następujące markery:
AFP – rak układu  pokarmowego – głównie wątroby, pęcherzyka żółciowego – oraz jądra
CA125 – rak jajnika
ROMA – algorytm (CA125 i HE 4) rak jajnika, pogłębiona diagnostyka
CA15,3 – rak piersi
CA19,9 – rak trzustki, wątroby, jelita grubego, przewodów żółciowych, a nawet przełyku, żołądka i płuc
PSA –  rak prostaty
CEA – rak układu pokarmowego, głównie jelita grubego

Wszystkie wymienione markery w ZLO wykonywane są na zlecenie lekarzy specjalistów oraz w ramach usług komercyjnych.